CZTERY ŚCIANY WIERSZA
Od kilku lat na łamach ukazującego się w Sieradzu kwartalnika „Siódma Prowincja” redaguję cykl p.t. „Cztery ściany wiersza”. Tytuł kolumny jest cytatem z wiersza Jana Zycha, jednego z moich ulubionych poetów. Oto ten utwór w całości:
DOM
Ponad dachami zegary z wież biją w moje okno.
Nic mnie w tej poczekalni przed nimi nie zasłania.
Trzeba stąd uciekać, uciekać,
bo to niedobre miejsce do mieszkania.
Muszę inne jakieś miejsce znaleźć,
choćby było nie większe niż złożone dłonie:
cztery ściany wiersza jedyny mój dom prawdziwy,
bo zawsze mieszka się tylko po wewnętrznej stronie.
W „Czterech ścianach wiersza” prezentuję twórczość współczesnych poetów polskich. Dotychczas byli to: Agnieszka Jarzębowska, Anna Michalska, Józef Baran, Wojciech Boros, Marek Czuku i Arkadiusz Frania.
Ś N I Ł E M S I Ę T R A W O M
JÓZEF BARAN – poeta z Borzęcina. Choć od lat mieszka w Krakowie. W młodości przez pewien czas był górnikiem. Potem pracował jako nauczyciel i dziennikarz. Jest autorem kilkudziesięciu książek. Wydał m.in. tomiki poetyckie: „Skarga”, „Na tyłach świata”, „W błysku zapałki”, „Dom z otwartymi ścianami”, „Taniec z ziemią”, „Tylko aż: only so much” (w języku polskim i angielskim), „Rondo”, wywiady a artystami: „Autor, autor” i „Tragarze wyobraźni” oraz dzienniki: „Koncert nosorożca” i „Przystanek marzenie”. Laureat wielu nagród, m.in. Stanisława Piętaka, Andrzeja Bursy a także Fundacji Kościelskich i Funduszu Literatury. W „Moim dekalogu poetyckim na 2002 r. tak pisze: „Cenię poetów, którzy sytuują człowieka na tle nieba, przyrody, przestrzeni, operują nazwami własnymi.(…) Lubię w poezji oryginalny, świeży obraz, jego ekspresyjność, ale także dyskretną muzyczność.(…) Pierwsze przykazanie literatury – nie nudzić!”
UCZĘ SIĘ OD MRÓWKI
gdy znów cel z oczu tracę
bo wydaje mi się
że wszystkie nasze ziemskie starania
diabła warte
przyglądam się z podziwem
anonimowej mrówce
tej miniaturowej
kulturystce losu
taszczącej pod górkę
ziarnko Wiary
z taką determinacją
jakby to od niej
miało zależeć
czy Ziemia będzie się nadal
kręcić
Borzęcin, 26 maja 2006
BEZSZELESTNIE
bezszelestnie
otwarły się okiennice snu
i ze wszystkich stron powiało tęsknotą
na parapecie
usiadł biały kruk bezsenności
czy to ty myślałaś o mnie
w środku nocy
OT TAK
cuda zdarzają się nawet
na przystankach autobusowych
w Forte dei Marmi
przelotny
sprzedawca parasolek
z czarnej planety Etiopii
po paru minutach wspólnego milczenia na ławce
zaufał mi w uśmiechu swój bagaż
i pogwizdując
oddalił się w stronę bistra
pomyślałem
jeszcze nie wszystko stracone
jeśli obcy człowiek bez słowa
ot tak
bierze drugiego za swego
to kto wie może tego świata
nie trafi tak prędko szlag
x x x
a najbardziej jestem poetą
ludzi nieśmiałych
tych z osikowym liściem uśmiechu
przylepionym do warg i drżącym
za każdym silniejszym
podmuchem słów
tych ubogich krewnych duńskiego
królewicza Hamleta
którzy mają złą dykcję
i choć za każdym krokiem mówią
być albo nie być
czynią to tak po cichu i niepewnie
że żaden Szekspir z tego
nie zrobił jeszcze tragedii
ho ho kto tam wie
co w nich małych drzemie
i na świat nigdy gęby nie otworzy
jacy zaklęci śpiący rycerze
czekają w nich na głos trąbki
aby spaść
z furkotem orlich skrzydeł
i wyzwolić okupowane
od urodzenia przez wrogie straże
bramy ust
ZIMA
niezmordowany pochód płatków
przez pustynne przestrzenie
pomiędzy niebem a ziemią
jakby wojska zimy
szły i szły i szły
chcąc wyzwolić nas
od tyranii szarości
lub niebo słało ziemi
błahe telegramy
chcąc wyjawić Tajemnicę
lecz my słyszymy tylko
wielomówny szept dzieciństwa
gdy życie było
nieznanym listem
w zalakowanej
świątecznymi śniegami kopercie
(Siódma Prowincja 2009, nr 1-2 s. 38)
PODRÓŻE LITERACKIE Z RADIEM „ŁÓDŹ”
Rok 2010 podsumowałam udziałem w „Podróżach literackich”, audycji Radia Łódź prowadzonej przez Annę Groblińską. Wystąpiłam w niej wspólnie ze Zbyszkiem Paprockim w czwartek 30 grudnia o godz. 20.00. Czytałam fraszki Agnieszki Jarzębowskiej i swoje wiersze, a Zbyszek śpiewał skomponowane przez siebie piosenki z tekstami własnymi i Ptaka Piwnicznego, m.in. „Chińskie tango na dobranoc” (załączam link do tego utworu)
http://www.youtube.com/watch?v=3j3SDyygGyM
Nowa strona internetowa
Dziś, po kilku tygodniach testów, została upubliczniona moja nowa strona oparta o mechanizm WordPress.
Dotychczasowa jest nadal dostępna pod tym adresem: http://www.maria.duszka.pl/starastrona/
Starsze wpisy dotyczące moich spotkań autorskich i innych działań twórczych są dostępne tutaj: http://www.maria.duszka.pl/starastrona/aktual.html
Życzę Państwu miłej lektury i zapraszam do komentowania moich wpisów na nowym blogu.
Spotkania autorskie w Praszce i Rudnikach
19 listopada wspólnie ze Zbyszkiem Paprockim wystąpiliśmy na spotkaniach autorskich w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Praszce i w Gminnej Bibliotece Publicznej w Rudnikach. Ich inicjatorką była Bogusława Kaczmarek – polonistka z duszą artystki (w Praszce) i miejscowa radna (w Rudnikach) . Przy okazji dowiedzieliśmy się, od pani Janiny Pawlaczyk, dyrektorki GOK-u, że Rudniki są jedyną wsią w Polsce, w której odbywają się festiwale jazzowe.
Krótka relacja na temat naszego spotkania zamieszczona na stronie internetowej ZSP w Praszce:
„W deszczowy listopadowy wieczór w ciepłej atmosferze Gminnej Biblioteki w Rudnikach odbyło się spotkanie z poetami : Marią Duszką i Zbigniewem Paprockim.
MARIA DUSZKA -poetka , dziennikarka i bibliotekarka, laureatka ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów poetyckich, założycielka i opiekunka Koła Literackiego „Anima” przy Młodzieżowym Domu Kultury w Sieradzu. Pisze wiersze tzw. haiku / poezja chwili/, jest również autorką fraszek i anegdot.
ZBIGNIEW PAPROCKI – poeta, komponuje muzykę nie tylko do własnych utworów i śpiewa je przy akompaniamencie gitary.
Poezja i muzyka wprowadziły zebranych w nastrój refleksji i zadumy. Krótkie utwory zaskakiwały trafną puentą, a muzyka była ucztą dla duszy.
Organizatorem spotkania był GOKSiR w Rudnikach przy współpracy z miejscową biblioteką , a inicjatorką – Bogusława Kaczmarek, która poznała naszych gości podczas „Jurajskiej Jesieni” w Janowie i zaprosiła do Rudnik.”
Coś dla duszy
Mój wieczór autorski (wystąpiłam ze Zbyszkiem Paprockim z Koła Literackiego „Anima”) w Duszpasterstwie Akademickim „Węzeł”, w ramach cyklu imprez „Baw się bez dopingu” – 22 października 2010 r.:
Pojedynek poetycki
W niedzielne popołudnie – 10 października 2010 r. w Stacji Nowa Gdynia odbył się „Pojedynek poetycki” pomiędzy Kołem Literackim „Anima” z Sieradza i Grupą Literacką „Nietakt” ze Zgierza. Zarówno w ocenie publiczności, jak i „sędziego” spotkania, Piotra Groblińskiego zwyciężyła „Anima”.
http://www.nowa-gdynia.pl/kultura/pojedynek_na_wiersze_pazdziernika_r_godz_,548
BYŁAM GOŚCIEM POLNISCHERSOMMER 2010, FESTIWALU KULTURY POLSKIEJ ORGANIZOWANEGO PRZEZ NIEMIECKI LAND SCHLESWIG – HOLSTEIN,
http://www.literaturhaus-sh.de/lh/download/KalenderLitsommer_10HP.pdf
Polskie Lato z Literaturą 2010 (Polnischer Literatursommer 2010)
„Stwarzanie światów! Nie ma nic prostszego”
Chyba żaden europejski kraj w XX-tym wieku nie przeżywał tylu wewnętrznych rozterek, nie doświadczał tak częstej zmiany granic i tylu zmian społecznych jak kraj naszych polskich sąsiadów. A jednak – albo może właśnie dlatego – ważną rolę w kulturze i samoświadomości Polaków odgrywa tradycja. Ta sprzeczność pomiędzy przełomem a tradycją, pomiędzy zmieniającą się rzeczywistością a mocno zakorzenionymi normami i formami, znajduje wyraz także w literaturze. Tworzone przez nią światy są kruche, odmierzone na krótki czas. Stanowią mieniące się, piękne „mydlane bańki”, które „unoszą się po to tylko, by znów opaść”, jak pisze Magdalena Tulli, autorka rozpoczynająca tegoroczne Lato z Literaturą.
Proza Magdaleny Tulli, Tomasza Różyckiego, Wojciecha Kuczoka i Włodzimierza Nowaka, która zostanie przedstawiona w ramach Lata z Literaturą, opowiada o wygnaniu, poniewierce, ograniczonej swobodzie działania, o tym, jak ludzka rzeczywistość zachwiała się pod wpływem wojny i podczas okresu powojennego. Natomiast poetycka twórczość Tadeusza Dąbrowskiego, jak również młode trójjęzyczne czasopismo RADAR kierują uwagę czytelnika w kierunku polskiej teraźniejszości, a wiersze polsko-niemieckiego pisarza Artura Becker oraz łódzkich poetek Marii Duszka i Magdaleny Forusińskiej stanowią bardzo osobiste próby zbliżenia do ojczyzny, jej bezpośredniego środowiska oraz tradycji lirycznej. To współbrzmienie literackich głosów Polski dopełnione zostaje przez sporządzony we spółpracy z Kilońskim Instytutem Slawistycznym Parkur Literatury oraz przez program „Grenzgänge” („Przechadzki Graniczne”) Toma Keller i Nilsa Aulike, którzy badać będą poezję oraz krótkie formy prozy Polski XX wieku.
Reportaż literacki, powieść, anty-biografia, epopeja heroiczna oraz poezja – spektrum polskiej literatury współczesnej, gotowe do odkrycia w ramach tegorocznego Lata z Literaturą, jest szerokie. Dzięki niemu w Szlezwiku-Holsztynie powstanie wiele nowych światów, umożliwi ono nam wiele spojrzeń na sąsiadujący z nami kraj.
Lato z Literaturą w Szlezwiku-Holsztynie stanowi serię imprez, organizowaną corocznie przez Literaturhaus SH w ramach Lata z Kulturą w Szlezwiku-Holsztynie (schleswig-holsteinischer Kultursommer). Lato z Kulturą poświęcone jest co roku innemu krajowi, który prezentowany jest także na polu muzycznym (Muzyczny Festiwal Szlezwiku-Holsztynu; Schleswig-Holstein Musikfestival), na polu sztuki plastycznej oraz na polu filmowym (Lato z Kulturą). Z tej okazji Literaturhaus SH przygotowuje swoje własne imprezy w stolicy landu Kilonii, jak również wychodzi z propozycjami współpracy skierowanymi do partnerów na terytorium całego landu, których w przypadku zgody wspiera przy organizacji, reklamie i finansowaniu imprez.
Serdecznie dziękujemy naszemu polskiemu partnerowi kooperacyjnemu, krakowskiemu „Instytutowi Książki”, który pomógł nam zestawić przedstawione tu spektrum. Wyrazy wdzięczności kierujemy również w stronę wszystkich promotorów programu zarówno w Polsce jak i w Niemczech oraz wszystkich współorganizatorów, którzy umożliwili nam tą wspaniałą wyprawę odkrywczą. Naszym gościom życzymy fascynującego i interesującego Lata z Literaturą w Szlezwiku-Holsztynie.
Imprezy z uczestnictwem polskich autorów
Magdalena Tulli czyta fragmenty swych powieści „Tryby” i „Skaza”
Rendsburg 25.07.: godzina 11:00 – Rendsburg, Nordkolleg, Am Gerhardshain 44
Lubeka 26.07.: godzina 20:00 – Lubeka, St. Petri, Petrikirchhof 1
Pinneberg 27.07.: godzina 19:00 – Pinneberg, Die Drostei, Dingstätte 23 (Otwarcie Lata z Literaturą z Magdaleną Tulli oraz pianistą Michałem Białk)
Heikendorf 28.07.: godzina 20:00 – Kilonia/Heikendorf, Künstlermuseum, Teichtor 9
Tadeusz Dąbrowski czyta wiersze ze zbioru „Czarny kwadrat”
Lubeka 30.7.: godzina 19:30 – Lubeka, Günter Grass-Haus, Glockengießerstaße 21
Kilonia 31.7.: godzina 16:30 – Kilonia, Stadtgalerie Kiel, Andreas-Gayk-Straße 31
Tomasz Różycki czyta fragmenty swego poematu epickiego „Dwanaście stacji”
Lubeka 05.08.: godzina 19:00 – Lubeka, Buddenbrookhaus, Mengstraße 4
Kilonia 06.08.: godzina 19:00 – Kilonia, Alter Botanischer Garten, Schwanenweg 13 (Festyn Literatury z Tomaszem Różyckim, Olafem Kühl, Tomem Keller & Nilsem Aulike)
Friedrichstadt 07.08.: godzina 20:00 – Friedrichstadt, Ehemalige Synagoge, Am Binnenhafen 17
Heide 08.08.: godzina 11:00 – Heide, Museumsinsel, Lüttenheid 40
Wojciech Kuczok przedstawia swoją powieść „Gnój”, uwienczoną nagrodą NIKE
Neustadt 16.08.: godzina 20:00 – Neustadt, Buchhandlung „Buchstabe”, Hochtorstraße 2
Neumünster 17.08.: godzina 20:00 – Neumünster, Stadtbücherei, Wasbeker Straße 14-20
Kilonia 18.08.: godzina 20:00 – Kilonia, Antikensammlung · Kunsthalle zu Kiel, Düsternbrooker Weg 1
Husum 19.08.: godzina 19:00 – Husum, Diakonisches Werk, Theodor-Storm-Straße 7
Flensburg 20.08.: godzina 19:30 – Flensburg, Stadtbibliothek, Süderhofenden 40
Włodzimierz Nowak czyta fragmenty swego zbioru reportaży „Obwód głowy”
Oldenburg 26.08.: godzina 20:00 – Oldenburg, Lesecafé der Buchhandlung Gloess, Kuhtorstraße 22
Szlezwik 27.08.: godzina 20:00 – Szlezwik, Gewächshaus Hof Königsweg
Rendsburg 28.08.: godzina 19:00 – Rendsburg, Nordkolleg, Am Gerhardshain 44
Boren 29.08.: godzina 11:00 – Boren, Kulturverein „Rundum” Süderbrarup e.V., Am Wald 1
Wilster 30.08.: ggodzina 20:00 – Wilster, Doos’sches Palais / Spiegelsaal, Rathausstraße 4
Maria Duszka i Magdalena Forusińska czytają wiersze z tomu „Uwalniam ptaki-sny…”
Heide 30.08.: godzina 19:30 – Heide, Buchhandlung Weiland, Friedrichstraße 24
Flensburg 02.09.: godzina 19:30 – Flensburg, Flensborg Hus, Norderstraße
Kilonia 03.09.: godzina 19:00 – Kilonia, Bürgerhaus Mettenhof, Vaasastraße 43a
Ponadto:
Parkur Literatury zaprasza w następujących miejscach do podróży po świecie poezji polskiej XX wieku: Ammersbek (Kunsthaus am Schüberg), Heide (Museumsinsel), Kilonia (Alter Botanischer Garten), Marne (Goethepark)
To było poetyckie turnee. Wspólnie z Magdaleną Forusińską i dr Małgorzatą Półrolą, tłumaczką naszych wierszy na język niemiecki wystąpiłyśmy na Polnischer Sommer – imprezie zorganizowanej przez północnoniemiecki land Schleswig – Holstein. Obszerna prezentacja wszystkich najciekawszych zjawisk w polskiej sztuce współczesnej (teatr, film, muzyka, literatura, taniec, plastyka, architektura, design) trwała od początku czerwca do końca października. Niemieccy widzowie między innymi mogli obejrzeć filmy Kieślowskiego i Polańskiego, usłyszeć „Halkę” Moniuszki i „Polskie requiem” Pendereckiego, a także posłuchać koncertów Tomasza Stańki, Leszka Możdżera i zespołu „Kroke”.
My miałyśmy przyjemność wystąpić na pięciu spotkaniach autorskich w: Heide, Szlezwiku, Flensburgu, Kilonii i Hamburgu. Wszędzie byłyśmy przyjmowane z serdecznością i życzliwością. Nasze wiersze szczegółowo analizowano i omawiano, dyskutowano nad ich przekładami. Podczas naszego pierwszego wieczoru autorskiego – w księgarni Weilanda w Heide – jeden z gości zadał pytanie, czy traktujemy ten nasz przyjazd do Niemiec jako misję. Odpowiedziałam: „Tak. Jako misję pokojową.” Poszczególne spotkania trwały od dwóch do czterech godzin. Uczestniczyli w nich literaci, nauczyciele, lekarze, architekci, miejscowi radni. Poza tym organizatorzy zadbali o to, abyśmy nie nudziły się w czasie wolnym. Zwiedzałyśmy miasta, w których odbywały się nasze spotkania autorskie, byłyśmy również w Danii oraz nad Bałtykiem i nad Morzem Północnym.
A to mój artykuł zamieszczony na łamach łódzkiego miesięcznika kulturalnego „Kalejdoskop”
L O D Z C Z Y L I Ł Ó D Ź
Na spotkaniu w Hamburgu niemiecki poeta i fotografik, Dirk Becker podarował nam swój czterowiersz. Pierwsze litery każdego z wersów czytane pionowo tworzą słowo LODZ – czyli ŁÓDŹ:
Literatur loscht Grenzen aus
Ohne Schlagbaume
Dringen die Gedanken
Zwischen betonierte Seelen – Fugen
A oto przekład dr Małgorzaty Półroli:
Literatura wymazuje granice
Bez barier
Wnikają myśli
Pomiędzy zabetonowane fugi duszy
Ale po kolei.
Dla mnie wszystko zaczęło się od pewnego spotkania autorskiego w Łodzi. Moje wiersze usłyszała tam dr Małgorzata Półrola z Katedry Literatury i Kultury Niemiec, Austrii i Szwajcarii Uniwersytetu Łódzkiego i zechciała je przełożyć na język niemiecki. Tak się złożyło, że wkrótce potem powstał projekt wydania dwujęzycznego, polsko-niemieckiego tomu p.t. „Uwalniam ptaki – sny… Ich befreie Vogel – Traume…”. Książka ukazała się dzięki pomocy Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Promocja odbyła się w maju 2009 r. w Miejskim Ośrdoku Kultury w Koluszkach. Tom zawiera wiersze zmarłej kilka lat temu niemieckiej poetki Gerlinde Grossman, Magdaleny Forusińskiej – poetki i dyrektorki Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie oraz moje.
Od kilku lat niemiecki land Scheswig – Holstein organizuje Litertursommer – Literackie Lato, każdego roku poświęcone prozie i poezji innego kraju. W bieżącej edycji prezentowana była literatura polska. W organizację imprezy zaangażowany był m.in. Instytut Książki w Krakowie oraz Konsulat Generalny RP w Hamburgu. Wśród gości zaproszonych z naszego kraju znalazło się troje laureatów Nagrody Fundacji im. Kościelskich: Magdalena Tulli, Tomasz Różycki i Tadeusz Dąbrowski oraz laureat Nagrody Nike – Wojciech Kuczok. A także Magdalena Forusińska, ja i dr Małgorzata Półrola.Towarzyszył nam Józef Gorzelańczyk z Łodzi zajmujący się dokumentacją filmową i fotograficzną wyprawy.
Miałyśmy zaplanowane trzy spotkania autorskie na przełomie sieprnia i września, na miejscu okazało się jednak, że wystąpimy na jeszcze dwóch dodatkowych, zorganizowanych przez działające tam stowarzyszenia literackie. Byłyśmy więc kolejno w : Heide, Szlezwiku, Flensburgu, Kilonii i Hamburgu. My, poetki czytałyśmy wiersze po polsku, a Małgorzata Półrola – po niemiecku. Nasza twórczość spotkała się z dużym zainteresowaniem. Gośćmi wieczorów poetyckich byli zarówno Niemcy, jak i Polacy żyjący od lat na emigracji. Padało wiele pytań, literaci dyskutowali o naszych wierszach i ich przekładach. Jedna z poetek, obecna na spotkaniu w Szlezwiku, następnego dnia przyjechała do Flensburga, aby zrecenzować, oczywiście pozytywnie, kupioną dzień wcześniej naszą antologię „Uwalniam ptaki – sny”.
Mamy nadzieję, że nasze kontakty z niemieckimi kolegami po piórze nie zakończą się na tej wizycie. Wkrótce w Szleswig – Holstein zostanie wydana antologia, w której ukażą się m.in. wiersze Magdaleny Forusińskiej i moje. A na wiosnę przyszłego roku planowany jest cykl spotkań niemieckich literatów w Łodzi.